بررسی و نقد آراء مستشرقان درباره ی قصص قرآن

چکیده مستشرقان در ضمن ارائه ی نظرات خویش، اشکالاتی بر قصص قرآن وارد ساخته اند که تحقیق حاضر با عنوان «بررسی و نقد آراء مستشرقان درباره ی قصص قرآن»، علاوه بر گردآوری و دسته بندی این اشکالات در یک مجموعه، به نقد و بررسی آنان پرداخته است. این پژوهش در چهار فصل تدوین شده است که در فصل اوّل نخست به توضیح معنای واژه های پرکاربرد آن همچون قصّه، قصص و مستشرقان پرداخته است. در فصل دوّم به منابع و مصادری که خاورشناسان برای داستان های قرآن قائل شده اند، پرداخته و ضمن دسته بندی آنها، مورد بررسی و نقدشان قرار داده است و از آن، این نتیجه حاصل شده که گویی مستشرقان به دنبال اثبات غیر وحیانی بودن قرآن و از جمله قصّه های قرآن هستند و برای این منظور، منابع و مصادر مختلفی غیر از وحی را برای آن معرّفی نموده اند در حالی که اکثر آنها ادّعایشان را بدون دلیل و مدرک کافی و یا با دلایل ضعیف و غیر قابل قبول مطرح کرده اند که در این پژوهش تمام آنها با ارائه ی دلایل مستند ردّ شده اند. در فصل سوّم با عنوان «روش داستان پردازی قرآن» اشکالاتی که ایشان بر ساختار ادبی قصّه های قرآن وارد ساخته اند، مطرح شده و مورد نقد و بررسی قرار گرفته است که این اشکالات عبارتند از: عدم رعایت تسلسل زمانی در قصص قرآن، وجود تکرار و حذف جزئیات در آنها. به عنوان یک نتیجه گیری کلّی می توان گفت از آنجا که قرآن کریم با هدف عبرت آموزی و نه داستان سرایی، قصّه-هایی از انبیاء پیشین و گذشتگان را در نهایت ایجاز و اعجاز آورده، پس لزومی نداشته که خط سیر تاریخی را در نقل این داستان ها رعایت کند و یا اینکه همه ی جزئیات اتفاقات را روایت کند بلکه از اسلوبی منحصر به فرد و هنرمندانه در روایت کردن آنها استفاده کرده که به اصل آنها نیز آسیبی وارد نساخته است و حتّی به نظر می رسد که برخی از داستان ها تکرار شده اند که درواقع تکرار نیست بلکه استفاده از مطلبی واحد است در جهت رساندن معانی مختلف. فصل چهارم پژوهش به اشکالاتی که از سوی خاورشناسان بر محتوای قصص قرآن وارد شده پرداخته است. این اشکالات عبارتند از: دوگانه نگری قرآن به حضرت ابراهیم(علیه السلام)، اشکالات داستان صالح )علیه السلام)و هود(علیه السلام)، یعقوب(علیه السلام) نواده ی ابراهیم(علیه السلام)،اسحاق (علیه السلام)، ذبیح ابراهیم(علیه السلام(، تناقض در آیات مربوط به عصای موسی(علیه السلام)و مریم)س) خواهر هارون (علیه السلام). در نهایت آنچه از این پژوهش به دست آمده این است که چون خاورشناسان با اهداف و پیش فرض های خاصّ خود به مطالعه ی داستان-های قرآن پرداخته اند، گاهی آراء ناصواب و متناقضی را در این زمینه بیان نموده اند که به لطف خداوند بطلان این آراء اثبات گردید. کلید واژه ها: قصص قرآن، مستشرقان، قصص عهدین.